Engelli sesli ışıklı acil çıkış yönlendirme çözümü nedir  ?
Kısaca sesli ve ışıklı  exit armatür olarak  tanımlayabilirsiniz. 

 

Kamuya açık hizmet binaları ve sosyal-kültürel alanlarda yangın, sel, deprem gibi acil durumlar sırasında, binanın farklı yerlerine yerleştirilmiş alarm sirenleri, flaşörler, kornalar uyarı hoparlörleri, insanları tehlikeye karşı aynı anda geniş bir alanda uyarmak için çalışır. Bina içindeki kullanıcıları acil çıkışa yönlendiren exit levhaları ve işaretleri mevcuttur. Ancak, dumanla dolu bir ortamda görsel yönlendirmelerin etkisi azalabilir veya tamamen etkisiz hale gelebilir ve bina sakinleri acil çıkış yollarına aşina olmayabilir. Panik ve şok anındaki bireyler, duyma ve görme engelli kişilerin acil çıkış kapılarına ulaşabilmesi için ek destek olmadan zorluk yaşayabilirler.  

​

Peki Panik  ve Şok  halindeki insanlar ,duyma ve görme  engelli bireyler yardım almaksızın acil çıkış kapılarına nasıl ulaşacaklar !!

Görme engelli kişilerin binaların tahliye süreçlerinde kendi başlarına ek destek almadan  binayı hızlıca tahliye etmeleri için klasik acil durum yönlendirme armatür ve işaretleri yeterli olmayacak ve ciddi zorluklar yaşayacaklardır.

 Binalar için erişilebilirlik izleme ve denetleme formunda  açıkça belirtilen acil durumda çıkışa yönlendirecek kolayca fark edilebilir sesli ve ışıklı yönlendirme işaretleri var mıdır ? sorusuna cevap olacak çözümler uygulanmalıdır. 

İnsan kulağı  20 Hz ile 20000 Hz arasındaki aralıkta ses sinyallerini duyabilir. İnsan beyni yer belirlemede kulaklar arasındaki zaman farkları, kulaklar arası ses şiddeti farkı ile sağlamaktadır.

 

Yönlendirmeli ses teknolojisinin gelişmesi nedeniyle, kullanıcıların yönlendirmeli ses yapıcılar yardımıyla binadan kaçış zamanlarını klasik görsel sinyaller ve işaretlerle yapılan kaçış zamanıyla karşılaştırmak için çok sayıda çalışma ve araştırmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar yönlendirmeli ses yapıcıların kullanılmasının şekilde kaçış sürelerinde tutarlı bir şekilde belirgin bir azalma olduğunu gösteren araştırmalar ile  geniş bir veri bilgisi oluşturmuştur.

Bu bilgilerin doğrulanması için deneyler yapılmıştır.

Farklı frekans bant genişliklerinde geniş bant test edilmiştir.

Bunun yanında, saf ton sinyalleri de referans olarak test edilmişlerdir.

Test edilen ses seviyesi 75 dB’de sabitlenmiştir.

NFPA’nın Yangın Yönetmeliği [11] Ek-A değişik uygulamalar için ortam ses  seviyelerinin ne olabileceğini göstermiştir.

Yangın alarm siren sesleri  ortam ses seviyesi daha yüksek olmalı .

Yangın alarmı siren sesi ,  Acil anons hoparlörü sesi, ortam ses seviyesinden en az 15 dB yüksek olmalıdır. Bunun yanında, yönlendirmeli engelli acil durum sesli ve ışıklı yönlendirme armatürünün sesi ise iki ses arasında mukayese edilebilirliği dikkate alarak yangın alarmından en az 15 dB düşük olmalıdır. Bu nedenle testlerde iki ortam sesi seviyesi dikkate alınmıştır;

 

Bahsi geçen anlatımların doğruluğu için uzmanlar deney yapmışlardır. 

Biri 60 dB’in altında, diğeri 75 dB. Testte, 36 hoparlör  deneklerin  etrafında çapı 3 metre olan bir daireye yerleştirilmiştir.

Daire 0° ile 360° arası markalanmış ve her ses kutusu belirlenen dereceye koyulmuştur.

Teste başlamadan önce deneğin şunları bilmesi gerekir:

​

• Test sırasında başını oynatmaz,

• Farklı sesler çalınacaktır ve denekten sesin geldiği yeri belirtmesi istenecektir,

• Her ses 10 defa ve her defasında tesadüfi olarak değişen bir ses kutusundan çalınacaktır. Her ses arasında 5 sn. boşluk verilecektir ve denek sesin yeri hakkında 5 sn. içinde bir karar vermelidir,

• Gürültü etkisi testlerinde, sürekli olarak bir gürültü sesi çalınacaktır ve bu sırada denek yönlendirme yapan ses sinyalinin yerini ayırt ederek söyleyecektir.

​

Her ses için, 100 test sonucu vardır. Her testte, denek tarafından işaret edilen yönün duyulabilir sesi veren ses kutusuna göre bir sapması vardır ve eğer sapma ±5°’den büyükse, yüzde olarak doğru sayılar bir azalacaktır. Sonuçlar analiz listelenmiştir. Arka plan gürültüsünün ses kaynağını belirleme üzerine bir miktar etkisi vardır. Arka plan gürültü seviyesinin test sesinin seviyesine yakın olduğu durumlarda, saf tonlu ses (tek frekanstan yayınlanan ses) formlarının yerleri daha zor belirlenmekte, buna karşılık daha büyük frekans aralığına sahip geniş bantlı seslerin yeri daha kolaylıkla kesin olarak belirlenmektedir.

​

ortam ses seviyesi 60 dB’in altında olduğunda, bant genişlikleri 0,02-20 kHz, 0,3-16 Khz ve 0,5-10 kHz olan üç ses, yukarıdaki koşulu sağlamıştır. Fakat ortan ses seviyesi 75 dB olduğunda, sadece bant genişlikleri 0,02-20 kHz, 0,3-16 Khz olan iki ses koşulu sağlamıştır

Bunun yanında geniş bantlı sesin kesin yerini belirlemek daha kolaydır; ancak frekans bant genişliği mümkün olduğunca geniş olmalıdır. BS PAS 41:2003 İngiliz standardına göre, test denekleri ses yapıcının yerini en az zamanın %75’inde doğru olarak belirlemeleri ile  Test bu doğrultuda sonuçlanmıştır. 

 

Yönlendirmeli ses teknolojisinin mühendislik uygulamasında bazı sorunlarla karşılaşmaktadır. Yaygın olarak kullanılan olası bir acil durumda  yangın alarmı sesi duyulduğunda bina  sakinleri için karışıklığa yol açmaktadır. Binalardaki kullanıcılar sesi duyduklarında ne yapacaklarını bilemeyebilirler. Bu nedenle acil anons ve siren sesine  ilave olarak kaçışların  belirginleştirilmesine ihtiyaç vardır. Acil durum uyarısının yapıldığı siren  sesinden sonra koridora çıkıp kaçış merdivenlerine doğru yönlenmeye çalışan kullanıcılar sesli ve ışıklı acil çıkış yönlendirme armatürüne  yaklaştıklarında ses yönünde ilerlediklerinde acil kaçış için yangın merdivenlerine ulaşabileceklerini anlayacakları anonsları duymaya ve giderek netleşen ses anons ile yaklaştıklarından emin şekilde ilerleyeceklerdir. Engelli sesli ve ışıklı acil çıkışa yönlendirme armatürünün kullanım amacı da tam bu tespit üzerine oluşturulmuştur.

 

 Bu mesaj onların, Bina hakkında bilgiye sahip olmadan görsel yönlendirme ve  tahliye işaret sistemine gereksinim duymadan hızlı  ve güven içinde hareket etmelerini sağlayacaktır.

 

Geleneksel yangın alarmı ve acil anons  sistemlerinin her ikisi de binada acil bir durum meydana geldiğinde ses sinyali çıkarırlar. Engelli sesli ışıklı acil çıkış yönlendirme sistemi ilave bir tahliye yardımcısıdır;

fakat yukarıda belirtilen yangın alarmı ve acil anons  sistemin yerini alan bir sistem değildir. Engelli acil çıkış sesli ve ışıklı anons armatürleri acil çıkış kapılarının üzerine ve karmaşık koridor dönüşlerine  yerleştirilmelidir.Lakin  Fakat sadece yangın merdiveni ve acil çıkış kapılarındaki acil durum sesli ve ışıklı yönlendirme ürünleri  kullanıcıların çoğuna ulaşacak kadar  yönlendirmeli ses sağlayamayabilir. Bunun yanında, geniş, açık, büyük binalarda  birden fazla çıkış olabilir, fakat birden fazla engelli sesli ışıklı acil çıkış yönlendirme ürünü seslerin birbirine karışabilir , karmaşa oluşturabilir.  Bu nedenle engelli acil durum sesli ve ışıklı yönlendirme cihazı ekipman yerleşimi için detaylı proje çalışması yapılmalı ve yangın senaryosu ile entegre edilmelidir.

 

​Bu bilgiler  dikkate alındığında 

• Acil çıkış kapılarından sesli ve ışıklı anonslar ile yangın kapıları ve kaçışlara  ulaşım sağlanabilir.

• Acil durumda siren sesleri dolayısıyla ortam gürültülü olabilir.

• Acil durum sesli yönlendirme uyarı sesi, ortam ses seviyesinden en az 15 dB düşük olmalıdır.

• Ortam gürültüsüne rağmen rahatlıkla duyulabilir. Yönü tayin edilebilir

• Yaklaştıkça artan ses seviyesi ile çıkış noktalarına ulaşmada kolaylık sağlayacaktır.

Ayrıca, acil durumlarda kullanıcıların yönlendirilmesine yardımcı olacak sesli ve ışıklı işaretler, bina erişilebilirliği izleme formunda belirtilmelidir.